Kashandalik va uning oqibatlari

Jahon statistikasi shundan dalolat beradiki, hozirgi vaqtda yer kurrasida yashayotgan aholining – erkaklarning 60 foizi va ayollarning 20 foizi muntazam chekadi, chekuvchilar soni, ayniqsa, yoshlar, qizlar va o’smirlar o’rtasida yildan-yilga ko’payib bormoqda. O’tkazilgan tatqiqotlar kashanda erkakalarning deyarli 1/5 qismi 8-9 yoshdan cheka boshlaganligini ko’rsatgan, 92 foizdan ortiq chekuvchilar esa chekishga 19 yoshgacha o’rganganlar. Izlanishlar o’smirlarni chekishga undaydigan asosiy sabablar quyidagilar ekanligini ko’rsatadi, ya’ni: atrofdagi chekayotgan insonlarga (o’rtoqlariga) taqlid qilish – 26.2 foiz, qiziqib chekish – 24.1 foiz, sho’xlik – 18.6 foiz, “erkatoy” deb atashlaridan qo’rqish – 17.2 foiz, ozish niyatidagi – 9.7 foiz, hayotda biror narsadan ezilish – 4.6 foizni tashkil qiladi.
Shunisi muhimki, o’smirlar ko’pincha o’zlarining soddaliklari, qiziqqanliklaridan cheka boshlaydilar. Odam muntazam chekkanda chekuvchining bosh miya po’stlog’ida mustahkam shartli reflektor aloqalari vujudga keladiki, ular asta-sekin makkor kashandalik – tabakomaniyaga olib keladi.
Yevropada tamaki chekish tarixi 1560 yilga borib taqaladi. O’shanda portugaliyalik va ispaniyalik dengizchilar Lotin Amerikasidan Fransiyaga quritilgan o’simlik bargini olib qaytganlar.
Ana shu zaharli o’t Tobako degan mustamlaka provinsiya nomi bilan bog’liq. Tamaki bargidagi asosiy alkaloid bo’lgan nikotin esa Portugaliyaga fransuz qiroli elchi qilib yuborgan Jan Niko nomi bilan bog’liq.