Kirish. Axborotlarni qayta ishlash jarayonlarini avtomatlashtirish
vositalari, usullari va formalari murakkablashuvi va rivojlanishi bo‘yicha ularni axborot texnologiyalarida ularni qo‘llanilish xavfsizlik darajasidan oshib bormoqda.
1. Ishdan maqsad: Simmetrik kriptotizimni asosiy usullarini o‘rganish va tadqiq etish.
2. Qisqacha nazariy ma’lumot:
Kriptografiya – axborotni qayta akslantirishning matematik usullarini izlaydi va tadqiq qiladi. Kalit – matnni shifrlash va shifrini ochish uchun kerakli axborot.
Kriptoanaliz – kalitni bilmasdan shifrlangan matnni ochish imkoniyatlarini o‘rganadi. Kodlashtirish – esa axborotni ikkilik sanoq sistemasidagi “0” va “1” lardan iborat raqamli ko‘rinishidir.Agar axborotni shifrlash va uni qayta tiklash uchun bir xil kalitdan foydalanilsa bunday shifrlash usuli simmetrik shifrlash usuli deyiladi. Kriptotizimlar simmetrik va ochiq kalitli tizimlarga bo‘linadi. Simmetrik kriptotizimlarda shifrlash va shifrni ochish uchun bitta va aynan shu kalitdan foydalaniladi. Ochiq kalitli kriptotizimlarda bir-biriga matematik usullar bilan bog‘langan ochiq va yopiq kalitlardan foydalaniladi. Axborot ochiq kalit yordamida shifrlanadi, ochiq kalit barchaga oshkor qilingan bo‘ladi, shifrni ochish esa faqatyopiq kalit yordamida amalga oshiriladi, yopiq kalit faqat qabul qiluvchigagina ma’lum.
