Er yuzida feodalizm formatsiyasining paydo bilishidan tortib, uning rivojlanishi va nishoyat, uning inqirozidan keyngi formatsiyaga irnini bishatib bergungacha bilgan davrdagi arxitekturani, odatda, irta asrlar arxitekturasi deyiladi.
Bu arxitektura turli mamlakatlarda turli vaqtda boshlangan va davom etgan. Jumladan, Evropada u Buyuk Konstantin podsholik qilgan davrdan (IV asr) boshlanadi. Uning dastlabki inqirozi esa XIII-XIV asrlardagi Italiyada shashar-davlatlarning vujudga kelishi bilan tezlashdi.
Evropadagi ayrim mamlakatlarda feodalizm VII-VIII asrlar va undan kech sham boshlanib, XVII asrning singigacha davom etgan (masalan Vizantiya, qadimgi Rus). Aksincha, sharq mamlakatlarda (Hitoy, Hindistonda) irta asrchilik bir muncha erta boshlangan. Lekin uning inqirozi chizilib ketib, XIX asrgacha va undan keyinroq sham davom etgan. Irta asrlar insoniyat kamolotining mushim davrini ifodalaydi.
Bu davr keyingi jahon halqlari iqtisodiy va milliy madaniyatining rivojlanishida mushim bosqich bildi. Uning taraqqiyotini tezlashtirishda izining kuchli hissasini qishdi. Irta asr arxitekturasi iz harakteri jishatidan ommaviy arxitektura bilib, uning yaratuvchisi esa halqdir. Gap shundaki, irta asrlarda arxitektura keng halq ommasiga qaratilgan.
Quldorlik davrida jamiyatning ma’naviy fuqorolik huquqlaridan mahrum bilgan qul irta asrlarda huquqsiz hijaynga qaram bilib qolgani holda jamiyat a’zosi deb tan olindi. Quldorlik tuzumining inqirozga yuz tuta boshlagan davrida paydo bilgan tenglik tushunchasi bu davrga kelib, yanada barralla jarangladi.
Natijada irta asr dehqonlari yagona jamoa, shasharlarda esa shashar kommunasi atrofida birlashib, feodallarga qarshi chiqa boshladilar.
