Irsoli masal

Bu san’atning arabcha nomi irsol ul-masal fil-bayti. Biroq mumtoz poetikaga doir bir qator asarlarda irsoli masal (forsiy izofa) tarzida qayd etilgan.
She’riyatimiz tarixida juda ko’p ishlatiladigan bu san’at haqida poetikaga doir deyarli hamma asarlarda ma’lumot berilgan. Biroq uning ta’rifi masalasida ayrim tafovutlar uchraydi. Masalan “Tarjimon ul-balog’a”da; “Balog’at jumlasidan yana biri shuki, shoir baytda hikmat keltiradi va u masal (tamsil) yo’li bilan bo’ladi” deyilsa, “hadoiq us-sehr”da: bu san’at shundan iboratki, shoir baytda mashhur bo’lgan timsol keltiradi deb tushuntiradi. “Aruzi Humoyun”da: “Irsoli masal shundayki, shoir o’z she’rida mashhur masalni keltiradi” deyilsa, “Jami muztasar”da ta’rif berilmay, faqat misol tariqasida keltirilgan bayt va undagi irsoli masal izohlanadi.
“Ilmi bade’ dar zaboni forsiy”da berilgan ta’rif quyidagicha: “Irsoli masal shundayki, shoir gapda tamsil qilishga loyiq bo’lgan mashhur masal “Ki hikmatomuz ibora keltiriladi, yohud gap ravonligi jihatidan juda maqul tushib, zarbulmasalga aylanadi”.