Johann Volfgang Fon Gyote

Jahon madaniyati xazinasini “Faust”, “Egmont”, “Yosg Verterning iztiroblari”, “Ges fon Berlixingen” kabi o’nlab durdonalar bilan boyiygan shoir , yangi nemus adabiyotining asoschisi, nemis adabiy tilining islohchisi kata ijtimoiy o’zgarishlar davrida – feodalizmning yemirilishi, kapitalistik tartibotlarning o’rnatilishi davrida yashadi va ijod qildi. Mamlakatda zo’ravonlarga qarshi boshlangan norozilik, milliy birlik uchun, insonning erki va qadr-qimmati uchun kurach- o’sha davrning umumiy ruhi shunday edi. Yozuvchi 1773 yili o’zining ilk tarixiy dramasi “Ges fon Berlixingen”ni yozadi. Bu dramada islohot va dehqonar urushining shiddatli voqealari tasvirlanadi. Asar qahramoni feodallarga qarshi bosh ko’targan g’alayonchilarga rahbarlik qiladi. Biroq dehqonlar g’alayoni feodal kurash darajasiga ko’tarilgan bir paytda Ges fon Berlixingen – drama qahramoni g’alayonchilarga boshchilik qilishdan viooz kechadi. Garchi Gyote inqilobiy harakat tarafdori bo’lmasa-da, o’z asarida gesning dehqonlar ommasidan ajralishi, niyatlarining chekinishi, shubhasioz halokatga olib kelishini haqqoniy aks ettirgan. G.Gerder bu dramani “Inson ruhiningulkan piramidasi”, deb baholagan edi. Dramaturg “Ges fon Berlixingen” orqali tragediyaning yangi tipini – kurashga shay bo’lmagan sinf dohiysining fojeasini yaratgan. XIX asrning birinchi choragidayoq “umumjahon adabiyoti” shiori bilan chiqan nemislarning buyuk shoiri Iogann Volfgang Gyote xalqlar tor miliy biqiqligidan chiqib, insoniyat tarixi rivojining turli bosqichlarida yaratilgan boyliklarni o’z tarkibiga qo’shishi kerakligini bashorat etgan edi.