Massa va uning birliklari

Siz kundalik turmushda ota-onangiz bilan yoki o’zingiz bozorga borgansiz, albatta. Bozorda sotilayotgan ko’pgina oziq-ovqat mahsulotlarini tarozida o’lchab sotilishini ham bilasiz. Tarozi yordamida jismlar va narsalarning qanday kattaligi o’lchanadi? Buni tushunish uchun quyidagiga e’tibor beraylik. Qum ortilgan bolalar o’yinchoq avtomobilini joyidan qo’zg’atish osonmi yoki qum ortilgan rosmana avtomobilnimi? Bir tekis g’ildirab kelayotgan o’yinchoq avtomobilni ushlab to’xtatish osonmi yoki rosmana avtomobilnimi? Albatta, har biringiz savolga o’yinchoq avtomobilni deysiz. Boshqa misol olaylik. Sellofan xaltaga solingan shakarni ko’tarish osonmi yoki bir qop shakarnimi? Bunda ham xaltadagi degan to’g’ri javobni olamiz. Demak, jismlar tinch turgan bo’lsa uni bu holatdan chiqarish uchun ta’sir ko’rsatish kerak. Xulosa qilib aytsak, jismlar yoki narsalar tinch turgan holatini saqlashga intilar ekan. Jismlar xuddi shunday harakat holatini ham saqlashga urinadi. Lekin bu qobiliyat turli jismlarda turlicha. Bu qobiliyatni o’lchash uchun massa deb ataluvchi fizik kattalik o’ylab topilgan. Jism massasini o’lchashning usullari kop. Shulardan hammaga ma’lumi tarozi yordamida o’lchashdir. Yuqorida aytganimizdek, massa birligi 1 kilogramm bo’lib, namunasi Parij yaqinidagi Sevr degan shaharchada saqlanadi.