O’zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’li

Bozor iqtisodiyoti tovar-pul munosabatlariga asoslangan va ularga xos iqtisodiy qonunlar asosida xapakatlanadigan iqtisoddir. Bozor munosabatlari qadim zamonlardan boshlab shakllana boshlagan va ming yillar davomida rivojlanib kelmoqda. Tarixan bozor munosabatlarining ikki turi farqlanadi. Birinchisi,tartibsiz,stixiyali rivojlanuvchi bozor iqtisodiyoti. Jamiyat bunday bozorga davlat orqali hamda narx, soliq, foiz, foyda, renta, subsidiya kabi iqtisodiy vositalar bilan malum yo’nalish beradi, ongli tasir ko’rsatadi. Bozor iqtisodiyoti bir qator muxim sifat bekgilari, xususiyatlari bor. Ular quyidagilardan iborat.
– tovar ishlab chiqaruvchi iqtisodiy erkin bo’ladi,- yani bozoruchun tovar ishlab chiqaruvchi korxona yoki ayrim kishilar mustaqil iqtisodiy faoliyat yuritadi; – kishilar mulk egasi bo’ladi, yani tovar ishlab chiqaruvchi mexnat vositasi egasi bo’ladi yoki uni ijaraga olib, o’z bilganicha ishlatadi; – tovar ishlab chiqaruvchi o’zi yaratgan maxsulotning egasi, uni o’zi bilganicha sotish yoki sotmay turishga xaqli.
– bozorga chiqarilgan tovarni oldi-sotdi qilsh sotuvchi bilan xaridorning erkin va ixtiyoriy munosabatiga asoslanadi; – bozor iqtisodiyoti monopolizmni inkor etadi, tovar ishlab chiqaruvchilarning bozordagi erkin raqobatini taqazo etadi.
– bozorda ishlab chiqaruvchi emas balki istemolchi o’z shartini qo’yadi, chunki pul uning qo’lida qo’lida. Tovar ishlab chiqaruvchi istemolchining extiyojini qondirgandagina daromad topadi.