Sho’rolar davrida O’zbekistonda bolalar boqimsizligi va nazoratsizligi tarixidan.

O‘zbekistonda bolalar boqimsizligi va nazoratsizligini Sho‘rolar hokimiyatining dastlabki yillarida eng katta ijtimoiy qiyinchiliklardan biri bo’lib, ular orasida juda ko’plab qonunbuzarlik va jinoyatchilikni keltirib chiqarardi.
Birinchi jahon urushi, chet el intervensiyasi, ochilik va yuqumli kasalliklar sababli Rossiyadagi boqimsiz bolalar soni 8 milliondan ortib ketgan edi. O’sha davrda O’zbekistonda iqlim sharoitining qulayligi, sabzavot va mevalarning serobligi uchun bu yerga Markaziy Rossiyaning ochlik hukum surgan rayonlaridan ko‘plab boqimsiz bolalar kela boshladilar. Shu tariqa 1923 yilda Turkiston respublikasining bolalar muassasalaridagi boqimsiz bolalarning o‘ziyoq 14 ming nafarga yetgan.
1918 yil 14 yanvarida sho‘rolarning Dekretiga binoan balog’atga yetmaganlar ishi bilan shug‘ullanuvchi Komissiyalarning tuzilishi ijtimoiy qarovsiz bolalar va o‘smirlar bilan ishlash yuzasidan, eng avvalo bolalarning boqimsizligi va nazoratsizligiga qarshi kurashish borasidagi dastlabki amaliy-tashkiliy tadbirlardan biri bo‘ldi. Turkiston respublikasida tuzilgan Komissiyalar dastlab Adliya xalq komissarligiga tobe bo‘lib, keyinchalik Turkiston respublikasi Xalq Komissarlari Sovetining 1919 yil 6 avgustdagi buyrug‘i bilan Maorif xalq komissarligi ixtiyoriga o‘tkazildi. Mazkur buyruqda Komissiyalar zimmasiga tarbiyaviy vazifalar qonuniy ravishda yuklandi. Komissiyalar faqat majburiy hollardagina jinoiy javobgarlik choralarini qo‘llay olishi ta’kidlandi. Shundan so‘ng Komissiyalarning asosiy vazifasi “qonunbuzarlik yo‘liga kirib qolgan bolalar va o‘smirlarga jazo choralarini qo‘llash emas, balki ularni tarbiyaviy tadbirlar bilan tuzatishdan” iborat bo‘lib qoldi.