Yoxann Kristofor Fridrix Shiller

Buyuk nemis shoiri va drammaturgi F.Shiller Vyurtemberg gersogligining Marbax shahrida harbiy feldsher oilasida dunyoga keldi.
Bo’lajak shoirning ota-onalari 1773 yili 14 yoshli Shillerni o’zi xohlamasa ham keyinchalik akademiyaga aylantirilgan harbiy bilim yurtiga o’qishga beradilar. Bu dargohda ofiserlar, shifokorlar va yuristlar tayyorlanar edi. Talabalari ,,qullar pitomnigi’’ deb nom bergan mazkur armiyada qo’pol ta’lim usuli hukm surar, tarbiyalanuvchilar esa kazarmada ayovsiz tayoq intizomi sharoitida yashar edilar. Dastlab Shiller yuridik, keyinchalik medisina bo’limlarida o’qigan bo’lsa ham uni ko’proq adabiyot, tarix, falsafa ilmi qiziqtirar edi. O’quv yurti rahbarlarining xavfli g’oyalar ta’siridan tarbiyalanuvchilarni muhofaza qilish haqidagi urinishlariga qaramay, Shiller fransuz va ingliz ma’rifatparvarlari asariga qiziqadi, ayniqsa J.Russo asarlarini berilib o’qiydi. Jumladan ,Russoga bag’ishlangan she’rida shunday yozadi:
Fransiya shaniga shu voqelikka
Og’ir ta’na bo’lib yuksalding tikka
Russo sag’anasi, senga egdim bosh!
Bunda tinch orom ol, tilsiz donishmand.
Mazkur she’rda lirik qahramon ,,olamda osoyish izlaganini’’ lekin harchand topolmaganini yozadi:
Tinmadi olamda o’chlar, yonishlar
Zulmatda maxv o’ldi necha donishlar
Jallodlar qolmadi deymizmi bugun ?!
Jaholat tangidi Suqrot qullarin.
Russoni o’ldirdi bid’at qullari-
Barin odam etmak bo’lgan uchun.