Boshlang’ich sinf o’quvchilariga mustaqil ta’lim tashkil qilish

Asar o’ziga xos tuzilishiga ega. Unda Rustamning kundaligidan lavhalar va tergov hujjatlaridan ma’lumotlar keltirilgan. Voqealar kuz tasviri bilan boshlanadi va oxirida ham shu tasvir keltiriladi. Oq zulmat orasidan qarg’alarning xosiyatsiz fig’oni eshitiladi.» Kuzning o’lim to’shagida yotgan bemorga o’xshatilishi, qarg’alarning bexosiyat fig’oni asarda qandaydir nohush vaziyatlar bo’lishiga ishora qiladi. Asar bosh qahramonlardan biri Rustam o’qishni to’xtatib armiyaga ketadi. Armiyadan esa urush bo’layotgan Afg’onistonga jo’natiladi. U Vatani va xalqi uchun emas, sovet hukumatining bosqinchilikdan iborat siyosiy manfaati uchun jang qildi. Temur, Hayriddin, kabi o’ziga o’xshash yosh yigitlarning Afg’oniston hududida bekordan-bekorga o’lib ketishlariga, afg’onlarning urushdan katta azob ko’rayotganlariga guvoh bo’ldi. Urush natijasida u kasallik chalindi.
Asar voqealar markazida turgan qahramonlar: Rustam, uning otası, Komissar Soat G’aniyev, Qurbonoy xolalarning hayoti xuddi tushdagidek ma’nisiz va alg’ov -dalg’ov o’tdi…
Rustam afg’on urushi xotiralaridan qutula olmadi. … U O’zi sevgan qiz Shahnozaga uylangan bo’lsa ham, ikkalasi bir- birini qattiq sevsa ham ular baxtli bo’lisha olmadi. Bu baxtsizliklarning asosiy sababi urushning salbiy ta’siri edi. Uyga qaytgandan keyingi ketma-ket adolatsizliklar, ayolining baxtsizligiga o’zini aybdor his etishi uning fojiali o’limiga sabab bo’ldi.
Komissar Soat G’aniyev har bir kitobxonning qalbida nafrat uyg’otadi. U otasining izidan borib, sovet komissari bo’lib yetishadi. Yoshligidan ko’plab insonlarning (Mahalladoshi Husan, To’lagan) nohaq jazolanishiga sabab bo’lgan, bir ayolning nomusiga tekkan bu odam keksayganda ham pushaymon bo’lmaydi. U o’tgan umridan afsuslanmaydi. dunyoqarashini o’zgartirmaydi. Komissar 70 yillik zulm saltanatining timsoli. U oddiy emas, o’ta xavfli manqurt.
Qurbonoy xola umrini nimaga sarflaganini bilmaydi, sog’ligi yomonlashib ishga yaramay qolsa ham har kungi yumushlarini qo’ymaydi. Doktorlar man etishsaham o’z bilganidan qolmay kundalik tashvishlarini bilan band. Bu ayolning umri ham xuddi tushdagidek mazmunsiz va behalovat kechdi.