Muhammad Ibn Muso Al-Xorazmiy jahon madaniyati taraqqiyotiga g’oyat katta hissa qo’shgan, fanning bir necha tarmoqlariga asos solgan buyuk qomusiy olimdir.
Al-Xorazmiy Algebra fanining asoschisi. Uning “Al-kitob al muxtasar fi hisob al-jabr va al muqobala” asaridagi “al-jabr” so’zi lotincha transkripsiyada “Algebra” ni anglatib, Al-Xorazmiy asos solgan yangi fanning nomidir.
Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy (taxminan 783- 850-yillar) asli Xiva shahridan bo’Iib, matematika. astronomiya, geografiya va boshqa fanlar sohasida barakali ijod qildi hamda «aljabr» (algebra) fani va «algoritm» tushunchasiga asos soldi. «Algebra* so’zining o’zi esa uning «Kitab al-Jabr val-muqobala» (Tiklash va qiyoslash kitobi) degan risolasi nomidan olingan. Uning arifmetikaga Oid risolasi hind raqamlariga asoslangan bo’Iib, hozirgi kunda biz foydalanadigan o’nlik pozitsion hisoblash tizimi va shu tizimdagi amallarning Yevropada tarqalishiga sabab bo’ldi. Olinining «al-Xorazmiy» nisbasi esa «algoritm» shaklida fanda abadiy o’rnashib qoldi. Uning XII asrdayoq lotin tiliga tarjima qilingan *Zij» (Astronomik jadvallar), «Hisob al-Hind». «Quyosh soati haqidagi risola» va boshqa asarlari Sharq va G’arb mamlakatlarida o’rta asrlar ilmiy tafakkurining taraqqiyotiga samarali ta’sir ko’rsatdi. Aliomaning eng mashhur asari «Yulduzlar ilmi va samoviy harakatlar haqida to’plam»! hisoblanadi. Uning bu kitobi Yevropada Kopernikkacha bo’igan astronomiya fan id a asosiy qo’llanma bo’Iib xizmat qilgan. U sferik trigonometriya asoschilaridan biridirFarg’oniy nisbasi lotinchada «alfraganus» shaklida yozilib, shu nom ostida u Movarounnahrning Farg’ona viloyatidagi qadimgi Qubo (hozirgi Quva) shahrida tavallud topgan Ahrnad al-Farg’oniyning (798-865-yillar) ijodiy faoliyati Bag’doddagi ilmiy markaz (akademiya) bilan bog’liq bo’Iib, hozirgi kunda uning 8 asari bizga ma’lum fanga abadiy kirdi.
