Monopoliyaning ijobiy va salbiy tomonlari

Har bir narsaning bir yaxshi bir yomon tomoni bo’lganidek, monopoliyaning ham bir qancha ijobiy va salbiy tomonlari bor. Monopoliyaning iqtisodiy taraqqiyotga ta’sir qiluvchi salbiy tomonlari ijobiy tomonlaridan ko’ra ancha ko’p . Monopoliyaning asosiy ijobiy va salbiy tomonlarini ko’rib chiqamiz.
Ijobiy tomonlari. Uning ijobiy tomoni asosan, quyidagi uch jihat orqali namoyon bo’ladi.
Birinchidan, u boshqa bir ma’lum tarmoqlarga nisbatan samarali amal qiladi va xarajatlarning tejalishiga olib keladi.
Ikkinchidan, monopolist bo’lmagan, mayda, raqobatlashuvchi korxonalarga nisbatan monopolistik korxonalarda ishlab chiqarish ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish uchun ko’proq rag’bat va imkoniyat mavjud bo’ladi. Chunki uncha yirik bo’lmagan raqobatlashuvchi korxonalarning odatda, moliyaviy jihatdan imkoniyatlari cheklangan bo’lib, ular ishlab chiqarishga yangiliklarni tatbiq etish orqali kelgusida daromadlarni oshirishdan ko’ra, ko’proq joriy daromadga e’tibor qaratadilar. Bundan tashqari, yangi g’oyalar raqiblar tomonidan juda tez o’zlashtirib olinadi va buning oqibatida, mazkur g’oyalarni amalga oshirish xarajatlarini bir tomon qilgani holda, uning samarasidan barcha foydalanadi. Yirik monopolist firmalarda esa moliyaviy imkoniyatlar keng bo’lib, innovatsiyadan olingan foyda ularning mualliflariga tegishi aniq kafolatlanadi.